Wanneer is iets natuurlijk?

Bij Jonaterra houden we van producten die gemaakt zijn van natuurlijke materialen. Maar wat verstaan we onder natuurlijk? In een andere blog gingen we al in op wat we onder natuurlijk leven verstaan. In deze blog beantwoorden we de vraag ‘wanneer is iets natuurlijk?’.

3 criteria

Wij hanteren 3 criteria om een product als natuurlijk te bestempelen.

1. Natuurlijke oorsprong en biologisch afbreekbaar

Natuurlijke materialen hebben een natuurlijke oorsprong en kan je (bijna) zo uit de natuur halen. Hieronder verstaan we onder andere:

• Katoen: gemaakt van katoenbollen die direct van de katoenplant komen.
• Hout: gemaakt van verschillende bomen.
• Linnen: gemaakt van de vezels van de vlas plant.
• Zijde: gemaakt door rupsen
• Wol: afkomstig van de vacht van dieren zoals schapen, geiten of alpaca’s.
• Hennep: gemaakt uit de vezels van de hennepplant (cannabis).
• Sissal: gemaakt van de sissalplant
• Bamboe (behalve als gebruikt wordt voor kleding): komt van de bamboe plant.
• Glas: gemaakt van zand, soda en kalk (zie ook criterium 3)
• Emaille (bijvoorbeeld voor servies): gemaakt van glas (zie ook criterium 3)
• Keramiek: Gemaakt van klei (zie ook criterium 3)
• Gietijzer (bijvoorbeeld voor pannen): Gemaakt van ijzererts (zie ook criterium 3)
• Natuurrubber (bijvoorbeeld voor schoenzolen): gemaakt van de rubberboom
• Kokosvezels (bijvoorbeeld voor matrassen): gemaakt van kokosnoten

2. Onbewerkt of zo min mogelijk bewerkt

Het tweede criterium dat we hanteren is dat de grondstoffen gebruikt voor de producten zo min mogelijk of helemaal niet bewerkt zijn. In het eerste criterium gaven we aan dat natuurlijke grondstoffen, materialen en vezels van natuurlijke producten zo uit de natuur moeten kunnen worden gehaald. Maar dat is best een lastig, want uiteindelijk komt alles uit de natuur.

We leggen dit criterium uit aan de hand van 3 voorbeelden.

Voorbeeld 1: ultra-bewerkte aardolie: alle plasticsoorten en synthetische kleding 

Plastic heeft uiteindelijk ook een natuurlijke oorsprong. Het wordt gemaakt van aardolie wat een natuurlijke oorsprong heeft. Betekent dat dan dat je plastic zo uit de natuur kan halen? Niet helemaal. Om plastic (of polyester kledingvezels) van aardolie te maken moet je het eerst op wel 3 kilometer diepte onder het aardoppervlak vandaan halen. Vervolgens moet de olie worden geraffineerd en opgewarmd tot wel 370 graden Celsius! Om daarna nog een heel bewerkingsproces door te gaan voordat er kledingvezels of kunststof van kan worden gemaakt. Geen enkele plasticsoort is dus natuurlijk.

Voorbeeld 2: ‘Superwash’ of ‘Total Easy Care’ wol: niets natuurlijks meer aan

Veel kleding van wol is helaas nog verre van natuurlijk. Dat komt omdat veel producenten ervoor kiezen om de wol een zogenaamde Superwash behandeling te geven. Het wordt ook wel ‘Total Easy Care’ genoemd. Dit is een chemische behandeling van de wolvezels. Het wordt verkocht met mooie praatjes en voordelen dat wollen kleding dan ‘makkelijk’ in de wasmachine kan en helemaal niet zou jeuken.

Maar wat gebeurt er precies met zo’n Superwash behandeling?

Er zijn verschillende Superwash methodes. Maar het komt allemaal uiteindelijk op het volgende neer: de wolvezels worden eerst voorbehandeld (bijvoorbeeld door een chloor-bad) en vervolgens worden ze ‘gecoat’ met een laagje polymeren, oftewel: plastic. Ja! Plastic! Dus dacht je gescoord te hebben met die prachtige wollen trui die je gewoon op de 40 graden was kan mee wassen, dan moeten we je helaas teleurstellen: je hebt een superwash trui gekocht van wol in een laagje plastic.

Nadelen Superwash wol

Bij een Superwash behandeling worden altijd veel chemicaliën gebruikt. Hierdoor is het slecht voor het milieu en kan je je afvragen of het wel veilig is voor jezelf om te dragen. Doordat de wol nu eigenlijk niet meer 100% wol is (ook al staat dit wel in labels!) is het niet meer composteerbaar en moeilijker te recyclen. Bovendien zorgt de superwash behandeling ervoor dat de schubben van de wolvezels stabiel blijven. Hierdoor gaan ze niet meer open en dicht bij temperatuurveranderingen. Dit zorgt er dan wel voor dat de wol niet meer krimpt of vervilt bij het wassen op een normaal 40 graden wasprogramma, maar het zorgt er ook voor dat de wol haar van nature temperatuur regulerende eigenschappen verliest. Zonde dus!

Hoe herken je Superwash wol?

Helaas zijn aanbieders er vaak niet heel transparant over of het over superwash gaat. Maar als er bij kleding van wol enthousiast bij wordt vermeld dat het te wassen is op een regulier wasprogramma bij de rest van je was dan moet er ver weg van blijven!

Maar is bamboe kleding natuurlijk? Niet echt. Buiten het feit dat ondergoed en sokken echt nooit (wij zijn het in ieder geval nog niet tegengekomen) van 100% bamboe gemaakt zijn (er is altijd wel polyester en elastaan aan toegevoegd), zijn bamboe vezels in kleding ook niet echt natuurlijk te noemen. Want hoe maak je van die bamboestengels zachte textielvezels? Bamboe viscose wordt gemaakt door de bamboe eerst tot cellulose te verwerken en vervolgens tot garen te spinnen. In dit proces worden veel chemicaliën gebruikt waaronder koolstofdisulfide. Dit is een zeer toxische stof die giftig is voor mens en natuur. Bovendien zorgt het proces voor afvalwater vol met chemicaliën, die dus in het milieu terecht komen. Wat ons betreft is bamboe dus een no-go en een knap staaltje greenwashing.

Uitzondering: bewerkt maar toch semi natuurlijk: gemerceriseerde katoen

Ook katoen kan dermate worden behandeld dat de natuurlijke eigenschappen en structuur verloren gaan. Bij het merceriseren van katoen wordt het bewerkt met natriumhydroxide (bijtende soda). De vezels worden hierdoor korter en ronder. Hierdoor zijn ze sterker en gaan ze meer glanzen. Ook verbetert het de opname van verf.  

Is gemerceriseerd katoen dan per se slecht? Wij denken van niet. Het verschil met superwash wol is dat de substantie natriumhydroxide, waarmee het behandeld wordt, in principe een natuurlijk ingrediënt is. Het is ook niet slecht voor het milieu. Maar omdat het bijtend is, moet er wel voorzichtig mee om worden gegaan. En ja, de natuurlijke eigenschappen en structuur van katoen verandert wel, maar de structuur van een ei of aardappel verandert ook als je het kookt, snap je?

3. Bij twijfel: hoe lang bestaat het al? En: is het giftig?

In onze shop vind je ook producten die een natuurlijke oorsprong hebben maar wel bewerkt zijn. Hoe zit dat dan precies? Hieronder voorbeelden van materialen in producten die wél Jonaterra approved zijn:

Keramiek

Keramiek wordt gemaakt van klei dat vervolgens op hoge temperaturen wordt gebakken in de oven. Ondanks de hoge temperaturen en het feit dat dit nu een zwaar industrieel proces is, delen wij het wel in als natuurlijk. Het is namelijk wel een simpel proces zonder (giftige) chemicaliën en het wordt al sinds de prehistorie door mensen gemaakt.  

Bestaan er nog wel 100% natuurlijke producten?

We doen ons best om producten te vinden gemaakt van 100% natuurlijke materialen. Helaas wordt er toch nog altijd wel iets gebruikt bij de vervaardiging waardoor het niet meer 100% natuurlijk is. De grootste ‘boosdoener’ hiervan is: verf! Vrijwel alle kleding (en andere spullen) worden nog chemisch/ synthetisch geverfd. De enige manier om jezelf hier niet aan bloot te stellen is door kleding te kopen van katoen, linnen of wol die ongebleekt en ongeverfd is. Dit is helaas bijna niet te vinden. Bovendien zijn we er nou eenmaal aan gewend dat alles tegenwoordig een kleurtje heeft. Niet alleen onze kleding maar ook onze meubels, gordijnen, drinkflessen, kinderspeelgoed, noem maar op. Om deze reden hebben wij ons erbij neergelegd dat producten nou eenmaal een kleurtje hebben. Wel doen we hard ons best om zoveel mogelijk ongebleekte en ongeverfde kleding en producten te zoeken en toe te voegen in onze shop.

Verder zijn labels in kleding en het naaigaren waarmee kleding aan elkaar wordt genaaid niet altijd van katoen. Helaas hoeft niet te worden gespecificeerd van wat voor materiaal dit gemaakt is en staat dit dus ook niet op het label vermeld.

Uitzonderingen in de shop

In onze shop hebben we één uitzondering die niet aan bovenstaande criteria voldoet, namelijk roestvrijstaal (RVS). RVS is een relatief nieuw materiaal wat onder andere gemaakt wordt van ijzer. Het is in 1913 uitgevonden en er komt een behoorlijk productieproces aan te pas. Maar tóch hebben we het in onze shop. Waarom? Omdat de grondstoffen in principe natuurlijk zijn. En: omdat het vaak het enige en meest natuurlijke alternatief is voor de reguliere plastic producten (bijvoorbeeld drinkflessen). Ook hebben we rvs-koekenpannen op onze website staan omdat het een veel betere keuze is dat PFAS teflon pannen.